TURISTIČKA AGENCIJA “RAMS”

Turistička agenicja RAMS je dah svježine sa sjevera Crne Gore, turistička agencija  osnovana 2005. godine, porodična firma koju vodi bračni par Ramović, Musa i Sabina. Danas broji 5 stalno zaposlenih i veliki broj sezonskih radnika i partnera. Ova uzorna firma iz Bijelog Polja nije nastala sa jasnim ciljem i dugoročnim biznis planom, niti su je osnovali dugogodišnji turistički radnici. RAMS je osnovan sasvim slučajno, u želji da se iskoristi poslovna prilika koju je nudio njihov rođak iz Turske. Posao im se svih ovih godina razvijao spontano, prilagođavajući se tokovima koje je nametala trenutna situacija u razvoju turizma Crne Gore.

Tih godina kada je RAMS počinjao sa radom,  turistički proizvod Crne Gore je bio karakterističan po tome što je bio podijeljen na razvijeni kupališni turizam na jugu zemlje i nerazvijeni proizvod centralnog i sjevernog dijela, sa velikim mogućnostima za razvoj ljetnog i zimskog turizma. Istovremeno, nadležne institucije za razvoj turizma u saradnji sa donatorskim organizacijama počele su realizaciju brojnih projekata razvoja aktivnog turizma centralnog i sjevernog dijela Crne Gore. Na terenu su  im nedostajali lokalni partneri, koji bi na kvalitetetan način  realizovali programe pješačenja, planinarskog biciklizma, raftinga, kanjoninga, speleološkog turizma, slobodnog penjanja, ponude zimskih sportova... U to vrijeme, koje je uslijedilo nakon dugog perioda krize, Crna Gora ostvaruje brojnu međunarodnu saradnju i povezivanja, “bratimljenja” regija iz Crne Gore i Evrope.  Tih godina iz Francuske u Bijelo Polje dolaze predstavnici asocijacije Beton Montenegro, koja je povezivala 3 opštine: Bijelo Polje, Berane i Rožaje sa regijom Bretanja u Francuskoj, sa željom da u Crnu Goru dovedu francuske turiste. Tim povodom su tražili turističku agenciju koja bi realizovala trodnevnu posjetu selima ove 3 crnogorske opštine.  RAMS, osnovan te godine, preuzeo je organizaciju ove posjete, sa željom da im pokažu izvorne vrijednosti crnogorskih sela, tradicionalni način života domaćinstava, njihove običaje, gostoprimstvo, hranu. Zvanično, ovo je bila njihova prva tura seoskog turizma, koji se u Crnoj Gori do tada nije razvijao kao samostalni proizvod. Od tada pa do danas, RAMS je postao zaštitni znak kvaliteta i lider u razvoju seoskog turizma. Do sada, u organizaciji RAMS-a na sjeveru Crne Gore su boravili turisti iz dvadeset jedne zemlje širom svijeta,  uzrasta od 5 mjeseci do 82 godine. Njihove ture seoskog i aktivnog turizma prate obučeni vodiči na engleskom, njemačkom, ruskom, francuskom i holandskom jeziku. Do sada su  razvili mrežu partnera iz Francuske, Finske, UK, USA, Italije, Belgije, Grčke, Njemačke,Srbije, BiH, Hrvatske, Makedonije i Slovenije.

Zbog svih ovih nabrojanih rezultata, na državnoj manifestaciji “Wild Beauty Award”, koja se svake godine organizuje od strane  Nacionalne turističke organizacije Crne Gore, a na kojoj se nagrađuju najbolji u turizmu za tekuću godinu, u 2011. godini turistička agencija RAMS je dobila  plaketu u kategoriji agencije koja je ostvarila najbolje rezultate u valorizaciji kontinentalne i planinske ponude Crne Gore.  

Kako su to postigli?

Od početnika u turizmu do priznatih profesionalaca, njihov razvoj je bio obilježen željom i voljom da saradjuju sa svim faktorima turizma i stalnom edukacijom i usvajanjem znanja, uz mali začin sreće koja ih je znala prijatno iznenaditi na njihovom putu. Jedno od takvih iznenadjenja im se desilo u toku njihove prezentacije na sajmu autobuskog turizma u gradu Kelnu u Njemačkoj, na koji su pošli zahvaljujući pomoći donatora. Sa sajma su  se vratili bez ijednog ugovora, ali su tamo uspostavili kontakt sa holandskom organizacijom CBI, koja ih je narednih godina uključila u veliki EU projekat jačanja kapaciteta turoperatora za prihvat turista iz Evropske Unije. Saradnja u ovom projektu je RAMS-u omogućila mentorstvo ove organizacije nad njihovim radom, posjete sajmovima u Evropi, učešća na radionicama i stalna usavršavanja, koja oni nisu prestali da posjećuju do današnjeg dana.

Sve svoje iskustvo i znanje od prvoga dana rada dijele sa svojim lokalnim partnerima, sa kojima blisko sarađuju na pripremama tura. Sate i sate Sabina i Musa Ramović su znali provoditi sa  seoskim domaćinima, učeći ih kako da odgovore potrebama turista, a da  u isto vrijeme ne izgube svoju izvornost i neposredno, tradicionalno gostoprimstvo. Za sve ove godine izgradili su mrežu brojnih lokalnih partnera – seoskih domaćinstava, sportskih klubova, turističkih organizacija, ugostitelja. Sa visokom sviješću o principima održivog razvoja i poboljšanja uslova života zajednice, organizovali su omladinske eko-internacionalne kampove, uzajamne posjete studenata poljoprivrede iz Francuske i Crne Gore. Neumorno su tražili donatore za obuku vodiča na sjeveru Crne Gore, povezivali  udruženja žena sa sjevera koja se bave domaćom radinošću sa regionalnim udruženjima u BiH i Hrvatskoj, itd. Njihov  društveno korisni rad su prepoznali i inostrani partneri, kandidujući ih za ovogodišnju “National Geografic” nagradu, u kategoriji angažovanja zajednice u radu.

Tokom nimulih godina bili su selektovani kao primjer dobre prakse brojnih događaja koji su se realizovani na evropskom ili svjetskom nivou.

Izdvajamo (STRD-2017, Bergamo, Italija, Sadašnjost i budućnost održivi i odgovorni turizam-2017, Zagreb, Hrvatska, ECRT- 2018, Druskininkai, Litvanija, 11. kongres ženskog preduzetništva jadranskog i jonskog područja-2019, Arta Grčka)

Prema sopstvenom priznanju, o poslu su ipak najviše naučili od turista. Sabina i Musa prate svoje goste tokom obilaska Crne Gore, druže se sa njima, slušaju koje su im potrebe i očekivanja i kakvi su im utisci. “Nikad nije važna zarada, koliko je važno  da gost  ne ode iz Crne Gore nezadovoljan.”- Sabina Ramovic